Ruajtja e cilësisë së ajrit të brendshëm në shtëpinë tuaj është thelbësore për shëndetin
e familjes dhe financat tuaja. Mësoni si ta bëni shtëpinë tuaj të shëndetshme dhe të ngrohtë
këtë dimër duke përmirësuar cilësinë e ajrit të brendshëm.
Agjencia e Shteteve të Bashkuara për mbrojtjen e mjedisit (EPA- Environmental Protection Agency)
raporton se ajri i brendshëm është tre deri në pesë herë më i ndotur se ajri në vend të hapur.
Ky është një problem serioz, sidomos kur merret parasysh fakti se vlerësohet se ne shpenzojmë
rreth 90 për qind të kohës sonë në vende të mbyllura, nga të cilat rreth 65 për qind janë në
shtëpinë tonë.
Me dimrin e ardhshëm, ne mbyllim dritaret tona dhe shpenzojmë edhe më shumë kohë në
ambiente të mbyllura. Për t'i bërë gjërat edhe më keq, ndërsa ne po i mbyllnim me kujdes
shtëpitë tona për t'i bërë ato më të efektshme për energji, ne gjithashtu mbyllëm vrimat në
shtëpitë tona që ishin më herët, ato largonin ajrin e ndotur jashtë dhe sjellnin ajër të
freskët nga jashtë brenda. Një shtëpie efikase, me vrima të mbyllura pa sakrifikuar ajrin e
shëndetshëm të brendshëm është shumë e rëndësishme.
Le të fillojmë duke parë ku vijnë ndotësit e ajrit të brendshëm. Ngjyrat e reja, qilimat,
izolimet dhe mobiliet janë fajtorë të dukshëm - aromat që shoqërojmë me gjërat "e reja" janë në
të vërtetë avullimi i përbërjeve organike (VOCs), të cilat janë ndotës të njohur. Agjentët e
pastrimit që përdorim çdo ditë në kuzhinat dhe banjot tona, janë burime të mirënjohura të
ndotjes. Vetëm mendoni për atë që hyn në shtëpitë tuaja nëpër lëndinat plot me pesticide dhe
plehra, kafshët shtëpiake dhe qimet e tyre, tymi i duhanit, si dhe ndotjet e avullosura nga
rruga ose nga garazhi.
Pastaj mendoni se sa lagështi ajri hyn kur bëni dush, gjat gatimit, madje edhe
frymëmarjes së banorëve në shtëpi. Kjo lagështi mund të zhvillohet dhe të stimulojë rritjen
e mykut. Radoni, një gaz i pangjyrë, radioaktiv dhe i pandërprerë që është present në tokë,
paraqitet natyrshëm në bodrume dhe zgavra. Dioksidi i karbonit, monoksidi i karbonit dhe
grimcat e mbetjeve të nga ndezja e kaldajave mund të ndikojnë gjithashtu në ajrin që marrim
frymë në shtëpi. Këto janë të gjitha pjesët e ajrit të brendshëm që ndikojnë në shëndetin
tonë dhe shëndetin e fëmijëve tanë.
Pra, çfarë mund të merrni në lidhje me të? Filloni duke parandaluar që ndotësit më të dukshëm të
hyjnë në shtëpinë tuaj në vendin e parë. Zgjidhni veshje, qilima dhe mobilje me përmbajtje të
ulët ose papërmbajtje të komponimeve organike të paqëndrueshme. Zgjidhni pastrues për shtëpi të
prodhuara me përbërës jo toksikë ose prodhoni produktet tuaja të pastrimit duke përdorur gjëra
të bëra në shtëpi si uthulla dhe soda e bukeës.
Leni veshëmbathjet pranë derës dhe koncentroni banimin e kafshëve shtëpiake vetëm në
zonën e shtëpisë tuaj që është e lehtë për t'u pastruar. Zgjidhni komponimet organike për
trajtimin e kopshtit tuaj, ose edhe më mirë, mos përdorni asnjë trajtim. Shfrytëzoni ngjyrën
e papërdorur, tretës, lëndë djegëse dhe komponime të tjera organike në magacinën jashtë
shtëpisë. Parkoni makinën tuaj para dhe mos lejoni pirjen e duhanit në shtëpinë tuaj. Të
gjitha këto masa do të ndihmojnë në kufizimin e sasisë së ndotjes që hyjnë në shtëpinë
tuaj.
A keni dëgjuar thënien: "Minimizimi është zgjidhja për ndotjen" (Dilution is the solution to
pollution)? Megjithëse nuk mund ta rekomandojmë këtë si një mënyrë për t'u marrë me ndotjen
industriale të shkallës së madhe, ventilimi i duhur mund të ndihmojë në uljen e përqendrimit të
ndotësve brenda shtëpisë. Ju ndoshta jeni njohur me shkurtesat e KNF - kjo është shkurtesa për
klimatizim, ngrohje dhe ftohje.
Ngrohja dhe ftohja janë instaluar kryesisht kur një objekt i ri është duke u ndërtuar ose
ai i vjetër është duke u riorganizuar, por ventilimi shpesh është injoruar. Megjithatë,
ventilimi është ai që mund të ketë ndikim më të madh në cilësinë e ajrit të brendshëm.
Ventilimi më i thjeshtë është hapja e dritareve, që lejon futjen e ajrit të freskët brenda,
por kjo nuk garanton që ajri në shtëpinë tuaj të qëndrojë i freskët edhe kur mbyllni
dritaren për shkaqe sigurie ose të komoditetit.
Kjo është arsyeja pse ventilimi mekanik është shpesh zgjidhja më e mirë. Sistemi i automatizuar
për ventilim mekanik nuk mbështetet te pronari i shtëpisë I cili duhet kujtuar të hap ose mbyll
dritaren, duke ndihmuar në sigurimin e sasisë së mjaftueshme të ajrit të freskët dhe të
shëndetshëm në ambiente.
Të paktën, zonat me lagështi të lartë të tilla si banjo dhe kuzhina duhet të kenë
ventilatorë ose aspiratorë të shkarkimit. Në mënyrë ideale, këto pajisje duhet të
automatizohen me një timer të thjeshtë. Ventilatori mund të aktivizohet para vetë dushit,
për shembull, dhe le të funksionojë për 20 minuta. Tajmeri siguron që ventilatori mos
qëndrojë aktiv në mënyrë që të mos konsumonë energji. Këta ventilator shkarkus të vendosur
në vende strategjike janë kritike sepse e mbajnë nivelin e lagështisë në normale, gjë që
minimizon gjasat e shfaqjes së mykut.
Hapi tjetër është ventilimi në të gjithë shtëpinë. Ventilatorët e shkarkimit punojnë vazhdimisht
me shpejtësi të ulët, duke lejuar hyrjen e ajrit të pastër. Sistemet e balancuara evakuojnë dhe
injektojnë ajrin, duke shmangur krijimin e presionit negativ dhe efektet e mundshme të efektit
të thartinës. Këto sisteme të thjeshta janë të shkëlqyera për kushtet e lehta klimatike, por ato
mund të humbasin sasi të mëdha të energjisë gjatë sezonit të ngrohjes dhe ftohjes në klima jo të
buta.
Këtu duhet të përdoren ventilatorët e rikuperimit të nxehtësisë (HRV - Heat Recovery Ventilators) dhe Ventilatorët e rikthimit të Energjisë (ERV - Energy Recovery Ventilators). HRV përdoren në klimat e ftohta gjatë sezonit të ngrohjes, ndërsa ERV punon në të dy stinët për të hedhur ajrin e ndenjur nga shtëpia dhe për ta sjellë atë freskët në hapësirë.
Në ndërkohë, energjia e përdorur për të ngrohur apo freskuar këtë ajër "rikthehet" në rrymën e
ardhshme të ajrit, në vend që të lejojë që ajri i nxehtë ose i ftohur të dalë jashtë. Shumë do
të ofrojnë filtra opsional të ajrit që do të largojnë polenin dhe grimcat e tjera që paratenç
kur ajri i jashtëm të hyjë në shtëpi.
Cilësia e ajrit është një çështje serioze, por duke sulmuar problemet nga të dy anët, ju
mund të përmirësoni në mënyrë drastike ajrin që ju thithni në shtëpinë tuaj. Familja juaj do
të jetë më e shëndetshme, më e lumtur dhe më e kënaqur gjatë tërrë vitit.